-En de eerste week in de Blue Zone.-

Vrijdagavond was ik in filmhuis O42 om de documentaire ‘De waarheid over mijn vader’ te zien. Daarna was een nagesprek met Clarice Gargard, journalist, schrijver, presentator en mede-maker van deze documentaire. Haar vader blijkt niet de held die hij in haar beleving was geworden, maar een man die samenwerkten met de dictator Charles Taylor van Liberia. Onder zijn bewind zijn tal van gruwelijke misdaden gepleegd tegen de inwoners van dit land. In de film is te zien hoe de pijnlijke waarheid naar boven komt. Wat het effect hiervan is voor Clarice, wordt op een hele sterke manier weergegeven: Op de herhaaldelijke en wat dwingende vraag van de regisseur om aan te geven wat zij vond van de confronterende informatie, kon ze -in eerste instantie- alleen maar zwijgen. De kwetsbaarheid en ook wel het ongemak, die ze hiermee liet zien, vond ik heel sterk en oprecht en werd volledig getoond. ‘Het kan moeilijk zijn om je kwetsbaar op te stellen als mens of samenleving, maar dat is wel de ruimte waarin we kunnen groeien, met elkaar’, dit zei Clarice toen de scene in het nagesprek aan bod kwam. 

Ik vind dit heel treffend en dat is ook precies hoe ik dat zelf beleef. Het is niet erg om het niet altijd precies te weten en dus de ruimte en tijd te nemen om hierover na te denken. Zo kan je voorkomen dat je jezelf onbedoeld gaat verdedigen, of maar iets zegt om wat te zeggen te hebben. En waarom moet alles verbaal gecommuniceerd worden? In de scene was duidelijk te zien wat het met Clarice deed, zonder dat dit verder nog met woorden geduid hoefden te worden. Kwetsbaarheid is ook iets wat naarmate je dat vaker laat zien, steeds makkelijker wordt en heel bevrijdend kan zijn.

Hoe het vermogen om je kwetsbaar op te stellen voor ongemak bij de ander kan zorgen, merkte ik zelf zaterdag op Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Deze dag werd ons, studenten master kunsteducatie, de gelegenheid geboden om met experts in gesprek te gaan over ons onderzoek. Het tweede gesprek dat ik had was met iemand die ook bij mijn verdediging was van mijn onderzoeksplan eind afgelopen academiejaar. Destijds gaf ze aan dat ze nogal overvallen en enigszins geshockeerd was door mijn Amazonefoto’s die ik in mijn presentatie had gebruikt. (zie mijn eerste blog ‘Kunst en Positieve gezondheid’)

Mijn werk, wie ik ben en wat ik wil onderzoeken en ontwikkelen, zijn aspecten die voor mij allemaal met elkaar verbonden zijn. Ik vind het vanzelfsprekend om mij hierin volledig te laten zien en soms dus ook letterlijk bloot te geven. Mijn visie heet ook niet voor niks ‘Ik deel dus ik ben’ (zie blog en pdf’s bij ‘Kunst en positieve gezondheid). Ik merk nu ook in dit onderzoeksproces heel sterk, hoe alles wat ik onderneem en ervaar, in verband staat met elkaar. Ik had al eens eerder van iemand te horen gekregen dat mijn gewoonte om mij kwetsbaar op te stellen en hoe dat tot uiting komt, voor sommigen mensen heel ongemakkelijk kan zijn. Het was prettig dat hij ook aangaf dat hij besefte dat dat ongemak zijn oorsprong had in zijn eigen achtergrond. Goed, terug naar afgelopen zaterdag, en het tweede gesprek. Mijn aarzeling bij bepaalde vragen die mijn gesprekspartner stelde en het gegeven dat ik mijzelf tot ongeveer de kerstperiode de tijd wil geven om bij de Blue Zone te observeren en af wil tasten, om daarna gerichter mijn artistieke onderzoek in te zetten, veroorzaakte wederom een soort van wrevel. Zonder verder nader op details in te gaan, liep dit gesprek helemaal niet. Hoe meer ik aangaf bepaalde dingen nog niet precies te weten, en mij hier in zekere zin kwetsbaar opstelde, des te meer probeerde mijn gesprekspartner op steeds dwingendere wijze tips, oplossingen en ideeën aan te dragen. Het mag duidelijk zijn, dat dit voor mij zo niet werkt. 

Het eerste en derde gesprek daarentegen waren wel prettig, omdat deze veel gelijkwaardiger waren. We bespraken dat een belangrijk facet van het onderzoek kan zijn, hoe ik mensen meer bewust kan maken van de waarde van het proces en hoe zij dit beleven, en dat zij minder de focus leggen op het eindproduct. Het viel mij en ook de workshopgever van het open atelier op dat aan het begin en aan het eind van het maakproces wat onzekerheid en de innerlijke criticus naar boven komt. Deze zijn veel minder of zelfs helemaal niet aanwezig, als men in de ‘flow’ van het maakproces zit. Het is goed dat ik hier zelf meer van bewust ben, dat dit voor nogal wat mensen speelt. Bij het aanbieden van de activiteiten wil ik zorgen dat hier op verschillende manieren aandacht voor is en besproken kan worden. Bron om raad te plegen: het boek ‘Creativiteit’ M. Csikszentmihalyi en nog eens zijn ‘Flow’ theorie nalezen en bestuderen.

Voor de vorm van mijn onderzoek heb ik nu een paar ideeën:

-Verhalen verzamelen die zich afspelen in de Blue Zone vanuit een meer etnografische benadering: Etnografie is interpretatief beschrijvend onderzoek. Het probeert te komen tot een plausibele duiding van de leefwereld van ‘de ander’. (bron: Evert Bisschop Boele | Etnografisch onderzoek: het perspectief van de ander).

-Al dan niet in combinatie met beeldende werken om dit onderzoek te illustreren.

Wat ik nu na een week nog niet goed weet en kan inschatten is of ik meer in de gelegenheid zal zijn om met een groepje te werken, of dat het steeds andere mensen zullen zijn die de Blue Zone bezoeken. Ik heb dinsdag een afspraak met de medische verpleegkundige die ik zelf tijdens mijn behandeling had. Destijds gaf ze aan dat het wel bijzonder en anders was hoe ik met het medische traject om ben gegaan (fotoproject en dansmaken, zie blog ‘Kunst en Positieve Gezondheid) en dat ik daar mogelijk iets in kan betekenen voor andere patiënten. Aangezien ik nu begonnen ben in de Blue Zone wil ik graag bespreken hoe we dit nu bij elkaar kunnen laten komen.

Wordt vervolgd!

Clarice Gargard tijdens het nagesprek bij haar film ‘De waarheid over mijn vader’